«Татарстан Республикасында Гигиена һәм эпидемиология үзәге (Татарстан)» ФБУЗның Нурлат филиалы кредитны түләү ысуллары турында сөйли.
Кредитны каплау һәм процентлар түләү түбәндәге ысуллар белән башкарылырга мөмкин:
- заем алучының түләү йөкләмәсе буенча банк счетыннан акчаларны күчерү юлы белән;
-түләүченең алдан бирелгән акцепты булганда (ул, аерым алганда, түләүче банкы белән түләүче арасында төзелгән банк счеты шартнамәсендә бирелергә мөмкин)түләү таләбе яисә кредитор банкның инкасса йөкләмәсе нигезендә заемщикның башка банкта хезмәт күрсәтелә торган банк счетыннан акчаларны күчерү юлы белән;
-әгәр мондый мөмкинлек банк белән заемчы арасындагы Шартнамәдә каралган булса, кредит бирүче банк тарафыннан төзелгән түләү таләбе яисә банк ордеры нигезендә заемщикның (юридик затның) кредитор банкта хезмәт күрсәтелә торган банк счетыннан акчаларны исәптән чыгару юлы белән;
- әгәр заемщиклар физик затлар булса-әлеге затларның язма күрсәтмәләре нигезендә аларның счетларыннан акчалар күчерү, Керем касса ордеры нигезендә банк кассасына акча кертү, банк түләү агенты (субагенты) аша акчалар күчерү һ. б. юлы белән.
Моннан тыш, кредит шул ук кредитордан алынган яңа кредит хисабына түләнергә мөмкин, шул ук вакытта яңа кредит суммасы, әгәр бу килешүдә каралган булса, бурычлының банк счетына күчерелмәскә мөмкин.
Кулланучылар кредиты шартнамәсе (эшкуарлык эшчәнлеген гамәлгә ашыруга бәйле булмаган максатларда кредит алучы физик зат заемчы булган шартнамә) буенча акчалата средстволар бирүче Банк хезмәт күрсәтү урыннарында (кулланучылар кредиты бирү турында гаризалар кабул итү урыннарында, шул исәптән Интернет челтәрендә) заемчының куллану кредитын кире кайтару, куллану кредиты буенча процентлар түләү ысуллары турында мәгълүмат урнаштырырга тиеш. Аңа, заем алучының куллану кредиты шартнамәсе буенча йөкләмәләрен түләүсез үтәү ысулын, «Кулланучылар кредиты (займ) турында" 21.12.2013 № 353-ФЗ Федераль законның 5 статьясының 12 п. 4 өлеше нигезендә (алга таба - кулланучылар кредиты турында Закон) да кертелә.
Кулланучылар кредиты шартнамәсен әлеге шартнамәнең индивидуаль шартларында төзегәндә банк һәм заемщик тарафыннан заемщик булган урынның торак пунктында аның буенча акчалата йөкләмәләрне үтәү ысуллары килештерелергә тиеш, ул куллану кредиты шартнамәсендә күрсәтелгән.
Шартнамәдә заемщикның үз йөкләмәләрен үтәүнең бер ысулы да, берничә ысулы да каралырга мөмкин. Бу чакта кредит шартнамәсенең индивидуаль шартлары заем алучының оферта алу урыны (шартнамә төзү тәкъдиме) буенча торак пунктта яисә куллану кредиты шартнамәсендә күрсәтелгән заем алучының тору урыны буенча заем алучының мондый шартнамә буенча йөкләмәләрен түләүсез (ягъни түләүне гамәлгә ашыру өчен комиссияләр алынмыйча) үтәү ысулын күздә тотарга тиеш.
Элегрәк суд практикасында банкның акчаларны заемщик - физик зат счетыннан акцептсыз күчерүе законнарда каралмаган, димәк, бу затның үз акчалары белән мөстәкыйль эш итү хокукына каршы килә, дигән фикер әйтелгән иде. Әмма 01.05.2022 елдан закон заемщик банкка акчаларны вакыт-вакыт күчерү турында күрсәтмә яки аларны исәптән чыгаруга алдан бирелгән акцепт биргән очракта заемщикның банк счетыннан куллану кредиты шартнамәсе буенча бурычны каплау исәбенә акчаларны исәптән чыгаруны рөхсәт итә. Шул ук вакытта закон банк тарафыннан түләтелергә мөмкин булмаган керемнәргә караган акчаларны исәптән чыгаруны мондый акчалар аның банк счетына кергән һәр очракта заемщикның өстәмә ризалыгын алу зарурлыгы белән чикли.
Заемщик кредитны түләү ысулын мөстәкыйль сайлау хокукыннан мәхрүм ителмәгән. Әмма, әгәр заемщик кредитны яисә аның бер өлешен банк-кредитор бүлегендә түгел, ә өченче зат (башка банк, түләү системасы) ярдәмендә сүндерә икән, заемщикның кредитны кире кайтару буенча акчалата йөкләмәсе банк-кредиторның корреспондент счетына акчалар күчерелгән вакытта үтәлгән дип саналачак. Бу очракта заемщик банк-кредиторның корреспондент счетына акча күчерү бурычын өченче зат тарафыннан тиешенчә үтәмәү куркынычын йөртә, Әгәр банк заемщикка биргән шартнамәдән яки мәгълүматтан банк заемщикка конкрет оешмалар (кредит оешмалары, түләү системалары һ.б.) ярдәмендә кредитны түләү мөмкинлеге турында хәбәр итмәсә.
Шунысын да билгеләп үтәргә кирәк, шул ук кагыйдәләр кулланучылар заемы шартнамәсенә дә кулланыла, аның буенча кредитор банк кына түгел, ә кулланучылар заемнарын бирү буенча һөнәри эшчәнлек алып баручы башка оешма да була ала: микрофинанс оешмасы, кредит кооперативы, ломбард. Кредитны кире кайтару шартлары турында мәгълүмат урнаштыру өлешендә, шулай ук заем алучы счетыннан акчаларны аның күрсәтмәсе буенча яисә алдан ук шушы акцепт нигезендә исәптән чыгару тәртибендә бу таләпләр кредит шартнамәләренә, физик зат белән эшкуарлык эшчәнлеген гамәлгә ашыруга бәйле булмаган максатларда төзелгән заем шартнамәләренә һәм заем алучының ипотека белән тәэмин ителгән йөкләмәләренә дә кагыла.