Файдалы финанс гадәтләрен ничек формалаштырырга
«Татарстан Республикасында Гигиена һәм эпидемиология үзәге (Татарстан)» ФБУЗның Нурлат филиалы файдалы финанс гадәтләре турында сөйли.
Финанс тотрыклылыгы һәм иминлек-ул кеше тормышының төп аспектлары. Аларны табу өчен акча эшли белү генә түгел, ә акчаны дөрес куллана белү дә кирәк.
Акчага мөнәсәбәт кешенең тормыш сыйфатына йогынты ясый торган финанс гадәтләрен формалаштыра.
Начар финанс гадәтләре бюджет торышына тискәре йогынты ясый, тотрыклылыкка яный. Файдалы финанс гадәтләре-үз акчаларың белән нәтиҗәле идарә итәргә, киләчәкне планлаштырырга һәм финанс проблемаларыннан качарга ярдәм итә.
Дөрес финанс тәртибен булдыруга һәм үстерүгә түбәндәге гади кагыйдәләр ярдәм итәчәк.
1. Керемнәр һәм чыгымнар исәбен алып барырга
Үзеңнең финанс хәлеңне адекват бәяләү өчен акча агымнарын исәпкә алырга кирәк-чыгымнарның кереме, чыгымы һәм структурасы төгәл язылган булырга тиеш, шулай ук активларны (Саклык акчаларын, мөлкәтне, инвестиция портфелен) һәм йөкләмәләрне (кредитлар, заемнар һ.б.) исәпкә алырга кирәк.
Бюджетны үтә күренмәле һәм аңлаешлы итәргә бюджетны планлаштыру ярдәм итә: бу мобиль кушымта, Exel таблицасы яки билгеле бер вакыт эчендә барлык керемнәр һәм чыгымнар кертелә торган блокнот булырга мөмкин.
Чыгымнарны исәпкә алу һәм анализлау мәҗбүри булмаган чыгымнарны ачыкларга, алардан баш тартырга мөмкин мөмкинлек бирәчәк. Аларга, мәсәлән, уйламыйча тиз генә сатып алулар, кирәкмәгән сервисларга язылу, әзер ризыкны даими китерү, кофе керә.
2. Бюджетны планлаштыру
Бюджет төзү өчен теләсә нинди ысулны сайлап алырга мөмкин. Популярлары арасында - "Алты кувшин ысулы": барлык акчалар төрле конвертларга сарыф итү категорияләре буенча бүленә һәм бары тик тиешенчә генә тотыла. Башка методлар да бар, мәсәлән, «Дүрт конверт», мәҗбүри түләүләрне түләгәннән соң калган керем айның һәр атнасы өчен тигез өлешләргә бүленә.
3. Акча эшләүгә караганда азрак сарыф итәргә
Бюджетның артык чыгымнарыннан, нигезсез кредитлардан сакланырга, айлык керем кысаларында калырга кирәк. Чыгымнар күрсәткеченең керемнәрдән өстен булуы бурычлар туплануга һәм финанс мендәрен формалаштыру өчен акчаны кичектереп тору мөмкин булмауга китерәчәк.
4. Кире кайтару мөмкинлегеннән дә күбрәк бурычка алмаска
Бурычка алу яки кредит рәсмиләштерү-бик яхшы, ансыз еш кына булмый. Бурычка алмау куркыныч түгел, керемнәр һәм чыгымнар нисбәтен дөрес исәпләмәү һәм йөкләмәләрне түли алмау куркыныч.
Акча алганчы, барлык айлык түләүләрнең суммасын җентекләп исәпләргә һәм теркәргә, аларны керемнең агымдагы дәрәҗәсе белән чагыштырырга һәм керем кинәт кимесә яки көтелмәгән зур чыгымнар барлыкка килсә, кредитны каплауга акча җитәрме икәнен уйларга кирәк.
5. Финанс мендәрен булдырырга һәм аны даими тулыландырырга.
Куркынычсызлыкның финанс мендәре-ул финанс тотрыклылыгын тәэмин итәчәк һәм форс-мажор хәлләр (машина, көнкүреш техникасы ватылу һ.б.) очрагында тынычлык сакларга мөмкинлек бирәчәк чаралар резервы.
Әгәр дә сүз планлаштырылган керемнәр турында барса, мәсәлән, хезмәт хакы турында барса, керемнең һәр чыганагыннан 10-15% ны кичектерү оптималь. Планлаштырылмаган керем (бүләк, премия) куркынычсызлык мендәрен формалаштыру процессын тизләтү өчен тулы күләмдә кичектерергә мөмкин.
6. Счетларны, кредитларны вакытында түләү
Кредитларны, коммуналь түләүләрне вакытында түләмәгәндә пенялар исәпләнә, ә бу акча чыгымнарын тагын да арттыра. Кредитлар буенча вакытын уздыру заемщикларның кредит рейтингына тискәре йогынты ясап кына калмый, бәлки суд тикшерүләренә кадәр җитди нәтиҗәләргә китерергә мөмкин. Кредитлар буенча түләүләр даими мәҗбүри айлык чыгымнарга салынырга тиеш.
Кредитлар буенча түләүләрне киметергә мөмкин. Моның өчен банкларның бурыч йөкләмәләрен рефинанслау буенча тәкъдимнәрен өйрәнергә һәм кулайрак шартлар-процент ставкасын, айлык түләүләрнең срогын һәм күләмен табарга кирәк. Даими түләүләрне кредитны өлешчә вакытыннан алда түләгәндә дә киметергә мөмкин.
7. Пассив керем чыганагын табу
Пассив керемне, мәсәлән, банк кертемнәре, финанс базарларында күчемсезлекне арендага бирү яки инвестицияләр китерергә мөмкин. Кертемнәрне иң уңайлы һәм аңлаешлы вариант дип саныйлар-аларны хәтта минималь суммага да тулыландырырга һәм тотрыклы керем алырга мөмкин.
8. Импульсив сатып алулардан качарга
Билгеләнгән планнан тайпылмас өчен һәм уйланылмаган адым ясамас өчен алдан ук продуктлар исемлеген төзергә кирәк. Баналь, ләкин бу бик файдалы финанс гадәте.
9. Кешбэкларны һәм лояльлек программаларын кулланырга
Үзебезнең инде сарыф ителгән акчаларны кире кайтаруның бик күп механизмнары бар. Бу отышлы кешбэклы карталар, отельләрне броньлаганда, тимер юл һәм авиабилетлар сатып алганда бонуслар һ.б. булырга мөмкин. Банк кэшбэгы бу карта белән исәп-хисапны тотканда түләнгән сумманың беркетелгән процентын картага кире кайтаруны күздә тота. Төрле оешмаларның һәм кибетләрнең лояльлек карталары акчаның бер өлешен сумнарга конвертацияләнә торган һәм алдагы сатып алуларда сарыф ителергә мөмкин булган бонуслар рәвешендә кайтарырга тели.
10. Салым тотып калуларыннан файдаланырга
Салымнан тотып калу-ул салым базасы киметелергә мөмкин булган сумма. Россиядә төп биш салым тотып калуы бар: мөлкәт, белем алу, дәвалану һәм дарулар сатып алу өчен, пенсия тупланмаларына һәм хәйрия чыгымнарына тотып калу.
Күрсәтелгән исемлек тулы түгел. Шәхси тәҗрибәгә нигезләнеп, аны үз күнекмәләрең белән тулыландырырга мөмкин.
Файдалы финанс гадәтләрен кертү-сабырлык таләп итә торган катлаулы процесс, әмма аларны көндәлек тормышта даими куллану үзеңне ышанычлы һәм финанс яктан бәйсез итеп тоярга мөмкинлек бирәчәк.